Revalideren na een gebroken elleboog
In dit artikel lees je hoe je zo goed mogelijk kan revalideren na een gebroken elleboog. En wat je wel en niet moet doen. Ook heb ik een oefenprogramma voor je samengesteld.
Regelmatig zie ik elleboogfracturen in mijn fysiotherapiepraktijk. Hoewel de plaats van de breuk wisselend kan zijn, zien we vaak dat het herstel lang duurt. Volledig herstel kan wel een jaar duren. Overeenkomstig hebben de fracturen allemaal een trauma als oorzaak. Meestal door het een val op de grond bijvoorbeeld met de fiets of tijdens het wandelen.
Belangrijke aspecten
Plaats van de breuk
De elleboog is een complex gewricht. Het gewricht wordt gevormd door 3 botten; humerus, ulna en radius. De meeste elleboogfracturen zijn een ‘radiuskop fractuur’ of een ‘olecranon fractuur’. Vaak moet er bij een breuk in de elleboog operatief worden ingegrepen.
Humerus fractuur
Bovenarmbreuk aan de zijde van de elleboog. Deze breuk komt minder vaak voor.
Radiuskop fractuur
Breuk in de kop van de radius. Deze breuk komt heel veel voor.
Olecranon fractuur
Breuk in het olecranon van de ulna. Deze breuk komt veel voor.
Lange hersteltijd
De behandeling na een gebroken elleboog kan wisselend zijn. Zowel operatief als conservatief. Conservatief betekend dat er niet geopereerd hoeft te worden.
Verder kunnen breuken erg van elkaar verschillen. Zit er een heel klein breukje in een deel van het bot, een klein haarscheutje of ligt het bot in 2 aparte stukken? Zit de breuk in het gewricht of daar buiten.
Een breuk in het gewricht kan voor meer bewegingsbeperking zorgen. Dit soort informatie is belangrijk voor de revalidatie en om een inschatting te maken over de duur daarvan. Bedenk ook dat het weefsel (spieren, kapsel, banden) rond de elleboog beschadigd kunnen zijn. Bij een fractuur wordt meestal alleen naar het bot gekeken, maar vergeet niet dat de hersteltijd van weefsel langer kan zijn dan van het bot.
Ik zie vaak dat mensen zich alleen op de breuk focussen. Waardoor mensen regelmatig gefrustreerd raken over het langzame herstel van de elleboog. Zeker wanneer de breuk al 12 weken geleden heeft plaats gevonden. Mensen gaan er dan vanuit dat de breuk binnen 6 tot 8 weken wel hersteld moet zijn. Nogmaals de hersteltijd van weefsel is vaak langer. Ook wordt het ellebooggewricht snel stijf. Als je dit gewricht voor 4 tot 6 weken in het gips zet kun je langdurige stijfheid ervaren.
Het dilemma van gips vs. geen gips
Om een gebroken elleboog goed te laten herstellen wordt de elleboog vaak in het gips gezet. Dit hoeft echter niet altijd het geval te zijn zoals bij kleine breuken. Ook na een operatie, waarbij de breuk met schroeven, of een metalen plaatje, of pennen icm metalen draden (TBW) wordt gefixeerd kan ervoor gekozen worden om de elleboog nog tijdelijk in het gips te zetten. Immobiliseren met gips gaat echter ten koste van de mobiliteit van de elleboog. Het elleboog gewricht wordt snel stijf en daarom willen we in de praktijk graag zo snel mogelijk dat het gips verwijderd wordt. Het gips te snel verwijderen kan risico’s voor de genezing van het bot tot gevolg hebben. Het is dus zoeken naar de balans. De behandeld arts zal dit bepalen. Tevens zie ik dat het protocol dat gebruik wordt van ziekenhuis tot ziekenhuis verschilt.
Als de breuk stabiel is, de breuk zit goed op elkaar, kan het gips er snel af. De draagtijd van het gips varieert. Er kan (moet) dan gestart worden met het doen van lichte oefeningen. Of een breuk stabiel is en er geoefend mag worden, wordt meestal aangegeven door de arts.
Problemen met slapen?
Ervaar je problemen met slapen vanwege het gips of brace? Lees dit artikel over slapen met gips.
Gefaseerde aanpak
Fase 1 – 1 t/m 6 weken
Lichte actieve oefeningen waarbij de nadruk licht op de mobiliteit van het gewricht.
Fase 2 – 6 t/m 12 weken
Er kan gestart worden met lichte kracht en rek oefeningen.
Fase 3 – 12 weken t/m 1 jaar
Verder uitbreiden van kracht, mobiliteit en (volledig) herstel.
1.Na verwijderen gips
2. Mobiliserende oefeningen voor de elleboog
- elleboog buigen en strekken (met eigen spierkracht)
- onderarm roteren (met de elleboog in de zij) met handpalm naar beneden en naar boven
- In ruglig buigen en strekken van de elleboog
3. mobiliserende oefeningen voor de schouder en nek
- rondjes draaien met de schouders
- heffen van de arm omhoog
- met het hoofd naar links en rechts draaien
Zwelling wanneer er (veel) zwelling aanwezig is start met fysiotape om het vocht af te drijven.
Na operatie dan kan na 3 weken gestart worden met litteken massage.
Elleboog strekken / buigen in ruglig
- Ga liggen in ruglig
- Richt de elleboog van de gebroken elleboog naar boven toe.
- Strek de arm zo ver mogelijk naar het plafond toe, en buig de arm vervolgens weer.
Toelichting: dit is een zware oefening (in deze fase) en je zult merken dat de coördinatie nog slecht is. Op de foto zie je dat ik met de andere hand mijn elleboog ondersteun en mijn gezicht bescherm. Je zult zelf ervaren dat dit niet voor niets is.
Elleboog buigen/strekken
- Plaats de elleboog in zij
- Buig en strek de onderarm.
Toelichting: simpele en logische oefening maar wel een oefening die veel uitgevoerd moet worden. Het idee van de oefening (in deze fase) is niet zozeer het sterker worden van de spieren maar vooral het verbeteren van de mobiliteit van het gewricht.
Elleboog roteren
- Plaats de elleboog in zij
- Draai de onderarm naar buiten zodat de handpalm naar boven komt.
- Draai de onderarm naar binnen toe zodat de handpalm naar beneden wijst.
Let op: plaats de elleboog goed in de zij zodat je niet kunt smokkelen met de beweging. Veel mensen roteren namelijk hun bovenarm ipv onderarm wanneer de rotatie in de onderarm beperkt is. Door de elleboog in de zij te zetten kun je alleen vanuit de onderarm draaien.
Optionele oefeningen
Schouder
Wanneer je na een gebroken elleboog of luxatie lang in een mitella loopt, of je bent niet in staat de elleboog goed te gebruiken, heb je serieuze kans op nek en schouderklachten. Blijft het bij lichte pijn en stijfheid dan is dat vervelend maar niet heel erg. Echter wanneer je een frozen shoulder oploopt, ben je verder van huis. Een frozen shoulder kan wel een jaar duren en is vaak pijnlijk. Ik heb dit helaas diverse keren zien gebeuren na een elleboogbreuk.
Daarom de volgende oefeningen ter voorkoming van nek en schouderklachten of een frozen shoulder.
Hand
Regelmatig zien we dat de hand ook is aangedaan. Wanneer dat het geval is kun je de volgende oefeningen doen:
Fase 2 - Oefeningen belast (week 7 t/m 12)
De breuk is inmiddels redelijk genezen en dat betekent dat je het gewricht voorzichtig kunt gaan belasten. Het opbouwen van de belasting zorgt voor beter herstel.
Week 7 en 8
- mobiliserende oefeningen elleboog
- met 0,5 kg elleboog buigen en strekken (in ruglig)
- onderarm roteren (met de elleboog in de zij) met handpalm naar beneden en naar boven
- rustig druk geven op de onderarm naar buiging en strekking
- de steel van een hamer vasthouden, en het gewicht naar buigen laten vallen. Het gewicht van de hamer drukt de onderarm naar rotatie. Dit even vasthouden.
- mobiliserende oefeningen voor de schouder en nek
Week 9 en 10
- mobiliserende oefeningen elleboog
- met 1 kg elleboog buigen en strekken (in ruglig)
- onderarm roteren (met de elleboog in de zij) met handpalm naar beneden en naar boven
- rustig druk geven op de onderarm naar buiging en strekking
- de steel van een hamer vasthouden, en het gewicht naar buigen laten vallen. Het gewicht van de hamer drukt de onderarm naar rotatie. Dit even vasthouden.
Week 11 en 12
- mobiliserende oefeningen elleboog
- met 1,5 tot 2 kg elleboog buigen en strekken (in ruglig)
- onderarm roteren (met de elleboog in de zij) met handpalm naar beneden en naar boven
- rustig druk geven op de onderarm naar buiging en strekking
- de steel van een hamer vasthouden, en het gewicht naar buigen laten vallen. Het gewicht van de hamer drukt de onderarm naar rotatie. Dit even vasthouden.
Fase 3 - Terug naar volledig herstel (12 weken t/m 1 jaar)
Het breuk is inmiddels goed genezen en de banden, kapsel, spieren en pezen kunnen weer goed belast worden. Hoewel het meeste vooruitgang de afgelopen 12 weken heeft plaats gevonden, zul je toch nog verbetering gaan merken. Alleen zal dit vanaf nu veel langzamer gaan. Echter is het herstelproces nog niet voorbij. Deze fase duurt tot ongeveer 1 jaar na de breuk.
12 weken t/m 1 jaar
- Kracht, uithoudingsvermogen en mobiliteit verbeteren
- zwemmen
- crosstrainer
- roeien
- fitness oefeningen
Praktische hulpmiddelen
Elleboog beperkt in bewegen - een spalk de oplossing?
Een bewegingsbeperking in de elleboog na een gebroken elleboog komt veel voor. Meestal is de buiging en/of strekking beperkt of het open- en/of dichtdraaien (supinatie en pronatie) van de onderarm.
Wanneer je na 12 weken nog steeds niet goed kunt buigen of strekken kunnen we een spalk maken. Dit is een elleboog spalk die op maat gemaakt wordt en bedoelt is om de buiging of strekking verder op te rekken. De spalk draag je dagelijks 1, 2 a 3 uur op een dag.
Benieuwd of dit iets voor je is? Neem contact met ons op.
Oefenmateriaal
0,5 kg. kun je gemakkelijk met een flesje water nabootsen. Ik adviseer altijd wel 1kg en 1,5kg. aan te schaffen, om de simpele reden dat oefenmaterialen uitnodigen tot oefenen. Ik zie meestal een duidelijk verschil in resultaat tussen patiënten die direct oefenmaterialen aanschaffen en tussen de patiënten die na weken nog steeds zeggen “owhja, dat moet ik nog even doen”. Van uitstel komt immers afstel.
Heb je de oefenmaterialen al in huis of aangeschaft, heel goed! Leg de gewichtjes op een plaats waar je er elke dag tegen aanloopt, zoals de keukentafel, op de bank of je bureau. Je wordt er nu elke dag aan herinnert om te oefenen. Je zult merken dat het oefenen daardoor makkelijker gaat.
Goedkope dumbells kun je vinden bij webwinkel Bol.com
Gewrichtsstijfheid
Gewrichtsstijfheid is een bekend probleem na een elleboogbreuk. Helaas kan dit tot een jaar duren voordat dit aanzienlijk verbeterd is. Het is belangrijk om te weten dat dit normaal is. Echter kun (moet) je er wel iets tegen doen. Blijf de elleboog zo veel mogelijk bewegen in het hele traject dat je de elleboog kunt bewegen.
Ik hoor regelmatig patiënten zeggen “ik beweeg de hele dag, dus ik hoef niet te oefenen”. Als je die overtuiging hebt moet je dat vooral niet doen. Echter wordt dan niet het resultaat gehaald dat gehaald had kunnen worden. De dagelijkse bewegingen die we uitvoeren is niet hetzelfde als specifiek oefenen.
Extra oefeningen die je kunt doen tegen gewrichtsstijfheid zijn: crosstrainer, roeimachine, zwemmen, elk uur het volledig buigen/strekken van elleboog. Hiernaast kun je door een fysiotherapeut de elleboog laten mobiliseren om nog meer bewegelijkheid te krijgen. Tevens kan massage helpen om het gewricht soepeler te maken. In het traject van de elleboog revalidatie is niet 1 gouden oefening. Alle oefeningen samen, moeten zorgen voor een optimaal resultaat en minder gewrichtsstijfheid.
Zwelling in het gewricht
Zwelling is een normaal verschijnsel na een breuk, echter moet de mate van zwelling wel passen bij het letsel. Het is lastig om hier aan te geven wanneer zwelling normaal is en wanneer niet meer. Grofweg kun je aannemen dat de eerste 6 weken veel zwelling aanwezig kan zijn. Zeker na een operatie kan dit hard en stug aanvoelen.
Na ongeveer 6 weken zal je merken dat in veel gevallen de zwelling (langzaam) minder wordt. Echter kan het zeker 12 weken duren voordat de zwelling bijna helemaal weg is. Ook zien we gevallen waarbij de zwelling wel 6 maanden aanhoudt. Het is in dit geval belangrijk om te kijken wat voor soort zwelling er nog zit.
Zwelling waar je met je duim putjes in kunt drukken, dat is meestal na 12 weken wel weg. Blijft dit soort zwelling langer aanwezig en zie je hierin geen vermindering optreden (in combinatie met pijn), dan is het slim contact met een specialist op te nemen. Zwelling waarin je geen putjes meer kunt drukken met je duim, kan veel langer duren. Dit is normaal.
Er zijn verschillende manieren om de afvoer van vocht te stimuleren. De makkelijkste is het bewegen van het gewricht en het hoog houden ervan. Door de spieren te gebruiken stimuleer je de vocht afvoer. De spier werkt dan als een pompfunctie.
Fysiotape
Ook het gebruik van fysiotape kan goed helpen om het vocht sneller af te voeren. Zelf gebruik ik eigenlijk altijd fysiotape bij zwelling in het elleboog gewricht. Zakt het vocht naar de hand of vingers af dan kan coban een goede optie zijn.
Er zijn speciale tape technieken om het vocht sneller te laten afvoeren. Wil je weten hoe je dit zelf moet doen?
Lees dan het volgende artikel ‘zelf tapen‘.
Tot slot
De komende tijd gaat een intensieve periode voor je worden. Heb geduld, blijf consequent oefenen, en schakel de hulp in van een fysiotherapeut.
Heel veel succes met je revalidatie!
Heb je vragen?
Laat dan een berichtje hieronder achter.
Hallo Sjoerd,
Begin April ben ik thuis gevallen en heb een olecranon + een distale humerusbreuk opgelopen. Ben geopereerd(14 april) en er zijn 2 platen min of meer boven elkaar ingezet. Omdat mijn botten erg broos zijn, mocht ik van de chirurg pas na 6 weken beginnen met echte fysiotherapie. Ik ben 75 en heb osteopenie. Ik ben de afgelopen 12 jaar veel gevallen en altijd met botbreuken als gevolg. Na 6 weken dus begonnen met de revalidatie, maar het gaat moeizaam, buigen van de elleboog gaat nog wel, maar ik kan zeker nog niet volledig strekken. Ik oefen 2x per week met mijn fysiotherapeut, waarvan 1 x in een zwembad. Verder thuis oefenen. Het oefenen is pijnlijk. Ik doe mijn best, maar heb op dit moment het gevoel dat ik niet verder kom. Alsof er een blokkade zit. Ik zou graag je visie hier op horen.
Groeten Liesbeth
Hoi Liesbeth,
Een olecranon fractuur icm een distale humerusfractuur is een groot letsel. De hersteltijd hiervan duurt lang. Ga echt uit van zeker 1 jaar. Daarnaast speelt uiteraard je leeftijd een rol. Echter ook bij jongere zou het gecombineerde letsel lang duren. Het belangrijkste is dat je goed blijft oefenen, de juist oefeningen doet. Heb je ook aan een rekbrace gedacht? 2x per week fysio icm hydrotherapie is hartstikke goed. Vooral door gaan dus.
Mocht je behoefte hebben aan meer informatie, dan kun je uiteraard het trainingsprogramma voor elleboogbreuken aanschaffen.
Gr. Sjoerd
Beste Sjoerd,
Dank voor je reactie. Een jaar lijkt erg veel tijd, zeker op mijn leeftijd. Zou ik een jaar lang fysiotherapie nodig hebben? Ik heb je elleboog trainingsprogramma aangeschaft, daar kan ik thuis veel mee doen.
Nog een vraagje over de nekbrace. Ik heb nu wel veel last van mijn schouders en van mijn nek heb ik al jaren last. Maar hoe zou een nekbrace in mijn geval kunnen helpen?
Groet Liesbeth
Hoi Liesbeth,
Ik ga je een email sturen zodat ik je verder kan helpen met informatie.
Gr. Sjoerd
Beste Sjoerd,
Ik heb een olecranon cerclage gekregen na een breuk op 21 december 2022. Wanneer mag ik terug steunen op mijn arm om me recht te duwen, af te duwen? Ben in mijn zevende week en durf het nu gewoon niet. Wanneer kan ik terug yoga doen en de hond pose uitvoeren? Kan ik terug yoga beginnen na de Paasvakantie? Dank u voor je prachtige website en oefeningen. Heb er al veel hulp aan gehad!
Een elleboogoperatie is een forse ingreep en het herstel duurt gemiddeld lang.
12 weken zijn zo voorbij en we zien vaak dat het na 12 weken nog niet hersteld is. Uiteraard hangt dit heel erg af van de soort breuk.
Met yoga wordt je lichaam behoorlijk belast. Het zou mij niets verbazen dat dit pas na 18 weken (grove schatting) gaat lukken. In principe mag je vanaf 12 weken belasten maar vaak lukt dit nog niet vanwege de pijn.
Gr. Sjoerd
Goedendag ik ben 7 weken een armprothese gekregen en ik kan nog niet helemaal goed buigen(drie kwart wel).hoe lang duurt het.
Hoi Shama,
Dit kan 12 weken tot 1 jaar duren. Meestal zien we 6 maanden na de operatie behoorlijke verbetering.
Gr. Sjoerd
Hallo,
Half oktober heb ik een olecranon fractuur opgelopen door een val met de fiets. Gips gekregen en na 2 weken geopereerd (eerder was niet mogelijk). Vanaf begin november gestart met fysiotherapie en vanaf begin december gestart met lichte belasting na 1e controle in het ziekenhuis. Sindsdien 3 x per week fysio en dagelijks meerdere keren oefenen. Helaas is de strekking en buiging nog altijd zeer beperkt. Bij strekking mis ik nog zo’n 5-10 graden en bij buiging kom ik tot ca. 80 graden. Ik heb sinds 3 weken een andere fysiotherapeut en daar wordt nu volledig gefocust op de strekking omdat dat het meest cruciaal is volgens hem – in de eerste 3 maanden is de meeste winst te behalen. Daarna focussen we weer op de buiging. Het idee is dat het het beste is om het kapsel eerst 1 kant op te rekken. De elleboog is nog steeds gezwollen en reageert flink op oefeningen en belasting, dat maakt volgens hem dat we nog wat langer hiervoor hebben dan de 3 maanden. DE spieren en pezen zijn verkort en de elleboog is nog steeds pijnlijk. Het bot is echter wel goed genezen, de laatste controle was half januari. Daar was de orthopeed niet heel blij met de voortgang. Deze heeft me naar de nieuwe fysiotherapeut verwezen.
Wat ik me nu afvraag: Is dit een goede aanpak volgens jou (voor zover daar iets over te zeggen is met deze beperkte info)?
Bedankt alvast voor je reactie.
Groet, Anne
Hoi Anne, lastig te zeggen of dit aan de fysio ligt of gewoon aan de grote van het letsel. Ook ik zie gevallen voorbij komen waar soms gewoon weinig beweging in zit. Soms heb je gewoon pech omdat het lichaam heel heftig reageert. Bijvoorbeeld met veel zwelling en stijfheid.
De gedachte van eerst een kant op mobiliseren vind ik interessant en leuk gevonden maar ik weet niet of hier ook echt bewijs voor is. Ik focus mij altijd op 2 richtingen. Volgens mij heb je de buiging net zo hard nodig als de strekking want de buiging heb je nodig met eten naar je mond brengen.
Uit je verhaal maak ik niet op dat je eerste fysio het niet goed gedaan zou hebben.
Ik hoop dat je snel verbetering doormaakt.
Beste Sjoerd,
Dank je voor je reactie! Ik kan me wel iets voorstellen bij het 1 kant op mobiliseren omdat ik zelf merk dat buigen domweg niet gaat na veel te strekken en vice versa. Ik ben benieuwd: hoe doe jij dat dan meestal? Doe je in 1 behandeling mobilisatie beide kanten op?
De buiging is inderdaad ook hard nodig, maar mij is gezegd dat het lastiger is om het kapsel strekkend op te rekken dan buigend, vandaar deze volgorde. De fysiotherapeut heeft er alle vertrouwen dat het met de buiging goed komt.
Ik vind het wel spannend allemaal…
Het is bij mij inderdaad zo dat mijn lichaam heftig gereageerd heeft (en nog doet), heb in de eerste weken echt veel pijn gehad. Dat maakte het al gaan oefenenen eigenlijk onmogelijk, er was ook geen beweging in te krijgen en het mobiliseren was zeer pijnlijk.
Ik hoop ook op snelle verbetering. Met de strekking gaat het nu in ieder geval de goede kant op gelukkig.
Nogmaals dank.
groeten Anne
Ja het klopt dat dit lastig is. Ik mobiliseer altijd beide kanten op in 1 sessie.
Elleboog letsels kunnen heel heftig zijn, en de consequenties voor nu en de toekomst groot. Daarom is het belangrijk dat je goede begeleiding hebt.
Succes!
Gr. Sjoerd
Beste Sjoerd,
Ik heb 16 december door een val met de fiets en de verraderlijke gladheid de kop van mijn elleboog gebroken in drie stukken. Omdat er ook een zwelling was rondom de breuk kon ik niet meteen geopereerd worden en kreeg ik eerst twee weken gips. Na de operatie (stalen plaatjes) geen gips en twee dagen drukverband. Nu ruim een week later gebruik ik een sling en steunkous. Ik werk in het onderwijs en de operatie vond plaats in de kerstvakantie. De kerstvakantie was tevens handig om tot rust te komen. Dus kwam het goed uit dat mijn werk even stil lag. Vandaag heb ik weer lesgegeven van 10 tot 15u. Mijn vraag na mijn lange inleiding is: is het wel verstandig om nu al een dag les te geven waarvoor ik ook al snel veel sta? Ik ben nog niemand tegengekomen die hier een antwoord op heeft, ook niet in het ziekenhuis. Dus misschien weet jij raad?
Heel vaak wordt uitgegaan vaan 6 weken voordat je weer iets mag doen. Het ligt er heel erg aan hoe jouw situatie is. Als je weinig pijn hebt, je elleboog redelijk kunt buigen en strekken, en niet te veel last van zwelling hebt, en jij zelf niet te vermoeid bent (van de operatie) kun je het proberen. Luister vooral heel goed naar je elleboog. Je elleboog zal snel genoeg reageren als deze het niet leuk vind. Belangrijk is wel dat je je elleboog niet belast met krachten.
Let wel op; 3,5 week na de operatie is wel snel.